De pijlers van het pensioenstelsel
Lees dit artikel in het Nederlands -> NL
Premier pilier
Le premier pilier est basé sur la solidarité entre les travailleurs actifs d’aujourd’hui et les pensionnés d’aujourd’hui. Comme partie de la Sécurité sociale, il a été mis en place après la deuxième guerre mondiale et la victoire de la solidarité sur l’égoïsme fasciste.
La Sécu est alimentée par le salaire indirect du travailleur et par l’impôt. Le salaire du travailleur se compose du salaire direct (salaire net) et du salaire indirect composé de la cotisation du travailleur et de la cotisation patronale, fruit de la concertation sociale d’après 1945.
Depuis environ 25 ans, le patronat n’a de cesse de miner ce système.
D’abord, en faisant croire que le salaire indirect n’est pas une partie du salaire mais un coût salarial.
Ensuite le financement des pensions accuse aujourd’hui un trou de 16 milliards d’euros par an en raison d’une série d’exemptions (arrachées aux différents gouvernements) sur les cotisations sociales que les (grandes) entreprises ne doivent plus payer.
Seize milliards d’euros, avec lesquels, nous serions en mesure de financer le vieillissement de la population et de donner à toutes et tous (y compris aux aide-ménagères, gardiennes d’enfants, infirmières, aidants-proches, artistes, etc. aux carrières moins longues) une pension décente.
Enfin, il est bon de noter qu’en remplaçant une partie du salaire par un salaire en nature (voitures de société, chèques-repas, etc.), le patronat s’arroge le droit, avec la bénédiction des gouvernements successifs, de ne plus payer une partie du salaire indirect.
2me pilier
Le deuxième pilier est constitué par une pension complémentaire au sein de certaines entreprises (l’assurance groupe ou les fonds de pension).
En sont exclus notamment une bonne partie des PME et du secteur non marchand, pour ne pas parler des faux indépendants.
Selon le Conseil supérieur des finances, le 2e pilier coûte 2 milliards à l’État en déductions fiscales, … pendant que le déficit du 1e pilier se creuse.
Le 2e pilier n’est plus basé sur la solidarité arrimée à la garantie de l’État mais sur la capitalisation. Il est investi dans le capital spéculatif, le capital à risque dont le crash de 2008 a montré les limites funestes pour les pensionnés de nombreux pays.
3me pilier
Le troisième pilier est constitué par l’épargne-pension et l’assurance-vie. Il est basé sur la capitalisation individuelle.
L’épargne-pension individuelle coûte également à l’État notamment à travers des déductions fiscales.
Ce 3e pilier souffre des aléas relevés pour le 2e pilier.
Les sinistrés des inondations de la Vesdre vivent actuellement la mauvaise volonté des compagnies d’assurances quand il s’agit de passer à la caisse.
Et pourtant, à notre époque marquée par la pandémie, le réchauffement climatique et la montée de l’extrême-droite, les systèmes sociaux de solidarité sont une nécessité pressante. Cela vaut bien sûr pour les pensionnés ou pour les personnes en situation de handicap.
4me pilier
Et pour bien noyer le poisson, un quatrième pilier est introduit : « le reste de l’épargne comme l’immobilier qui est, quelque part, une forme de préparation pour la retraite »
(Pierre Devolder, professeur à l’UCL, cotitulaire de la « chaire d’excellence Ethias sur les pensions complémentaires »).
Ainsi, les plus pauvres sont accusés de soi-disant « imprévoyance » pour n’avoir pas épargné à temps – comme si investir dans l’immobilier était à leur portée.
En conclusion
Depuis 25 ans, nous assistons à une vaste offensive pour réduire le premier pilier – la solidarité intergénérationnelle et entre citoyens – à la portion congrue et à des pensions de survie indécentes, au profit des autres piliers basés sur la capitalisation, qui assure de nouvelles sources de financement pour le capital spéculatif.
La série d’articles publicitaires (Demain pension – https://www.lesoir.be/339210/sections/demain-pension) parus dans Le Soir chaque vendredi de cet automne 2021 avec la complicité du SFP (service fédéral des pensions) s’inscrit dans cette offensive. Les articles rédigés par des académiques comme le professeur Devolder qui ont l’oreille du SFP, vantent les mérites du secteur des assurances plutôt que le service public, tout en déplorant que « Toutes les classes sociales n’ont pas l’envie, la possibilité ou même le réflexe d’épargner » (!) (Le Soir, 12-11-2021, p. 10).
J. Michaux
| Partagez cet article ! | Retour Haut Texte FR |
De pijlers van het pensioenstelsel
(uitgezonderd voor ambtenaren en gelijkgestelden)
Eerste pijler
De eerste pijler is gebaseerd op solidariteit tussen alle actieve werknemers en gepensioneerden. Als onderdeel van de sociale zekerheid werd dit stelsel opgericht na de Tweede Wereldoorlog en de overwinning van solidariteit op fascistisch egoïsme. Deze Sociale Zekerheid is het resultaat van sociaal overleg na 1945.
Ze wordt gefinancierd door het indirect loon van de werknemer en door belastingen. Het loon van de werknemer bestaat aldus uit het directe loon (nettoloon) en het indirecte loon, deel van het loon met een bijdrage van de werkgever, dat de werknemer afstaat voor de SZ.
Sedert 25 jaar hebben de werkgevers dit systeem van gemeenschappelijke solidariteit herhaaldelijk ondermijnd.
Ten eerste door te doen geloven dat het indirecte loon geen deel van het loon van de arbeider is maar een loonkost van de patroon.
Ten tweede is er in het budget voor de pensioenen een tekort van 16 miljard euro per jaar ontstaan door een reeks vrijstellingen op de sociale bijdrage die de opeenvolgende overheden aan de (grote) bedrijven hebben toegekend. Zestien miljard euro, waarmee we de vergrijzing van de bevolking zouden kunnen financieren en iedereen (ook huishoudsters, babysitters, verpleegsters, verzorgenden, artiesten, etc. met kortere loopbaan) een fatsoenlijk pensioen kunnen geven.
Tot slot is er ook het systeem van bedrijfswagens en maaltijdcheques, een loon in natura, waardoor de werkgevers zich het recht toeeigenen een deel van het indirecte loon niet meer uit te betalen, eveneens met de zegen van de opeenvolgende regeringscoalities.
Tweede pijler
Bij sommige bedrijven is er een tweede pijler die bestaat uit een aanvullend pensioen (groepsverzekering of pensioenfondsen). Een groot deel van de KMO’s en de non-profitsector zijn hiervan uitgesloten, om nog maar te zwijgen van de schijnzelfstandigen.Volgens de Hoge Financiële Raad kost deze 2de pijler de Staat 2 miljard aan belastingaftrek, … terwijl het tekort van de 1e pijler steeds groter wordt. De 2de pijler is ook niet meer gebaseerd op solidariteit gekoppeld aan de staatsgarantie, maar op kapitalisatie. Het is belegd in speculatief kapitaal, het risicokapitaal waarvan de crash van 2008 in veel landen de rampzalige limieten voor de gepensioneerden heeft aangetoond.
Derde pijler
De derde pijler bestaat uit pensioensparen en levensverzekeringen. Hij is gebaseerd op individuele kapitalisatie. Door de belastingaftrek op dit individueel pensioensparen brengt dat ook een vermindering van het inkomen van de staat met zich mee. Bovendien is deze 3de pijler onderhevig aan dezelfde risico’s die voor de 2de pijler werden vermeld.
De slachtoffers van de overstromingen van de Vesder ervaren momenteel de huiverigheid van verzekeringsmaatschappijen als het over uitbetalen gaat. Onze tijd, die wordt gekenmerkt door de pandemie, de opwarming van de aarde en de opkomst van extreemrechts, toont terug de dringende noodzaak aan van onze systemen van sociale solidariteit. Dit geldt uiteraard ook voor gepensioneerden of mensen met een handicap.
Vierde pijler
Als kroon op het werk wordt er nu een vierde pijler geïntroduceerd. Volgens Pierre Devolder, hoogleraar bij Ethias voor de UCLouvain leerstoel aanvullende pensioenen, is « zijn spaargeld beleggen in onroerend goed eigenlijk ook een vorm om voor zijn eigen pensioen te zorgen”.
In feite worden zo de armsten van onbesuisde « roekeloosheid » beschuldigd omdat ze niet voldoende opzij gelegd hebben – alsof investeren in onroerend goed binnen hun bereik zou liggen.
Tot slot
De reeks reclameartikelen (“Demain pension” – https://www.lesoir.be/339210/sections/demain-pension)
dat elke vrijdag in Le Soir verscheen in het najaar van 2021, werd als offensief gesponsord met de hulp van de Federale Dienst voor Pensioenen. De artikelen geschreven door academici zoals professor Devolder voor de Federale Dienst als muriek in oren klinken, verdigden de verdiensten van de verzekeringssector in plaats van die van de openbare dienst, terwijl ze betreuren dat « Niet alle sociale klassen de wens, de mogelijkheid of zelfs de reflex hebben om te sparen «
(Le Soir, 12-11-2021, p. 10).
J. Michaux
